PROGRAM OPERACYJNY INTELIGENTNY ROZWÓJ (poir)
Oś priorytetowa 4: Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego
Działanie 4.1: Badania naukowe i prace rozwojowe
Poddziałanie 4.1.2:Regionalne agendy naukowo-badawcze
Informacje o Programie:
Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 (POIR) został opracowany na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (zwanego dalej rozporządzeniem ogólnym), a także na podstawie ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (zwanej dalej ustawą wdrożeniową).
Program został zaakceptowany przez Komisję Europejską (KE) decyzją C(2015) 855 z dnia 12 lutego 2015 r. Zmiana programu została zaakceptowana przez KE decyzją C(2018) 2843 final z 3 maja 2018 r.
Szczegółowy opis osi priorytetowych Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 (SZOOP POIR) stanowi rozwinięcie zapisów programu i zawiera informacje odnoszące się do ogólnych zasad i reguł realizacji programu w podziale na priorytety, działania i poddziałania.
Zgodnie z art. 8. ustawy wdrożeniowej, IZ POIR podaje SZOOP POIR do publicznej wiadomości, w szczególności na swojej stronie internetowej (www.poir.gov.pl) oraz na portalu funduszy europejskich (www.funduszeeuropejskie.gov.pl) a także podaje termin, od którego szczegółowy opis osi priorytetowych programu i jego zmiany są stosowane.
Tytuł realizowanego projektu: „ Opracowanie wytwarzania innowacyjnych wyrobów z mleka koziego wyprodukowanego w oparciu o krajowe źródła paszy białkowej z wykorzystaniem roślinnych substancji biologicznie czynnych i naturalnych probiotyków”
Nr Umowy: POIR.04.01.02-00-0008/18-0
Projekt jest realizowany przez Konsorcjum utworzone przez Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu (lider konsorcjum).
Kierownik projektu: prof. dr hab. Jan Pikul
Okres realizacji projektu: od 2018-09-01 do 2021-08-31 (36 miesięcy)
Całkowity koszt realizacji projektu wynosi: 8 523 818,34 zł
Konsorcjum:
- Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu (lider konsorcjum), 60-637 Poznań, ul. Wojska Polskiego 28. Regon 000001844 NIP 777-00-04-960.
- Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich (konsorcjant), 60-630 Poznań, ul. Wojska Polskiego 71b. Regon 301027411 NIP 781-18-30-940.
- Grupa Producentów Mleka „DANMIS” (konsorcjant), 64-834 Bukowiec 34, KRS 0000410207 Regon 302039304 NIP 607-00-79-613
- AGRO-DANMIS Gramowscy Spółka Jawna (konsorcjant), 64-834 Bukowiec 34, KRS 000319273 Regon 570107475 NIP 766-00-05-786
Osoba wyznaczona do kontaktu: dr inż. Romualda Danków (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) tel. 607 863 231; e-mail: r.dankow@up.poznan.pl
Krótki opis projektu:
Projekt polega na realizacji eksperymentalnych prac rozwojowych i badań przemysłowych przez konsorcjum złożone z dwóch jednostek naukowych: Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu oraz dwóch
przedsiębiorstw. AGRO-DANMIS Sp. j. zajmuje się przetwórstwem produktów kozich i jest jednym z największych w Polsce producentów produktów kozich, natomiast Grupa Producentów Mleka DANMIS zajmuje się produkcją, skupem i handlem kozim mlekiem surowym.
Zaproponowany dobór partnerów przemysłowych zapewnia efektywność prowadzonych badań poprzez dostęp do stad kóz mlecznych i wdrożenie ich wyników w firmach.
Grupa Producentów Mleka DANMIS gwarantuje dostęp do surowca natomiast AGRO – DANMIS będzie uczestniczył w produkcji innowacyjnych produktów na bazie przeprowadzonych badań i opracowanej receptury oraz specjalnej prototypowej linii produkcyjnej.
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu odpowiada za etap badań przemysłowych dotyczących pozyskania mleka koziego o wysokiej jakości cytologicznej, mikrobiologicznej i o zwiększonej zawartości substancji biologicznie czynnych poprzez karmienie zwierząt odpowiednimi dodatkami paszowymi, z którego zostaną wyprodukowane innowacyjne produkty kozie. W tym etapie są prowadzone badania nad wpływem ziołowych dodatków paszowych na jakość pozyskiwanego surowca oraz produktywność i dobrostan kóz.
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich nadzoruje produkcję mieszanek zielarskich oraz prowadził badania zawartości wybranych substancji bioaktywnych mających wpływ na zdrowotność koźląt , dorosłych kóz i ich wydajność mleczną.
Kluczową problematyką projektu jest opracowanie receptury ziołowego suplementu paszowego podnoszącego zdrowotność gruczołu mlekowego kóz mlecznych, podwyższającego jakość cytologiczną i mikrobiologiczną produkowanego mleka oraz zwiększającego jego wydajność przerobową. Zakłada się, że wprowadzenie do diety kóz roślin zielarskich bogatych w substancje prebiotyczne (m.in. w inulinę, maltodekstrynę i oligosacharydy) przyczyni się do namnożenia probiotycznych bakterii fermentacji mlekowej w przewodzie pokarmowym zwierząt, tym samym pozytywnie oddziałując na ich dobrostan i produkcyjność. Kozy mleczne są żywione paszami treściwymi wolnymi od GMO, bazującymi na krajowych ziarnach zbóż i nasionach roślin strączkowych (m.in. ziarno łubinu), co jest szczególnie istotne w kontekście Ustawy Paszowej z dnia 22 lipca 2006 roku, zakazującej wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie modyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego.
Kozy mleczne w pierwszym roku trwania projektu otrzymują w różnych ilościach dwie różne mieszanki zielarskie. W założeniu mają one korzystnie oddziaływać na zwierzęta, głównie w zakresie poprawy trawienia i przemiany materii, mlekopędnie oraz bakteriostatycznie i przeciwzapalnie. Przed sporządzeniem zestawów mieszanek określono w nich zawartość substancji biologicznie czynnych zgodnie z wymaganiami Farmakopei Europejskiej, oraz zawartość olejków eterycznych i flawonoidów (Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu).
Rośliny zielarskie bogate w substancje prebiotyczne (m.in. inulina, maltodekstryna, oligosacharydy) powinny przyczynić się do zwiększenia ilości bakterii fermentacji mlekowej o właściwościach probiotycznych w przewodzie pokarmowym zwierząt.
Celem pierwszych etapów projektu jest opracowanie receptury ziołowego suplementu paszowego podnoszącego zdrowotność gruczołu mlekowego, podwyższającego jakość cytologiczną i mikrobiologiczną produkowanego mleka oraz zwiększającego jego wydajność przerobową.
Kolejne etapy projektu będą obejmowały przygotowanie wzorów użytkowych i receptur nowych, nie istniejących jeszcze na rynku innowacyjnych produktów z koziego mleka zaliczanych do żywności funkcjonalnej. Pozwoli to na wzrost konkurencyjności biorących udział w projekcie przedsiębiorstw na rynku poprzez wdrożenie innowacyjnych rozwiązań procesowych – nowych dodatków paszowych oraz stosowania innowacyjnych technologii ultrafiltracji membranowej w produkcji nowych produktów i innowacyjnych rozwiązań produktowych oraz modelu biznesowego.
Zapotrzebowanie rynkowe na rezultaty projektu
Celem projektu jest wykreowanie innowacyjnych produktów o właściwościach żywności funkcjonalnej na bazie mleka koziego oraz opracowanie nowej technologii produkcji i zwiększenie wartości technologicznej mleka koziego z wykorzystaniem innowacyjnych rozwiązań w zakresie żywienia kóz. Rezultatem projektu będzie innowacyjna technologia produkcji serów kozich i mleka UHT o obniżonej zawartości laktozy, wzbogaconego o wapń oraz innowacyjnych produktów o cechach prozdrowotnych, otrzymywanych z mleka na bazie technologii żywienia kóz z wykorzystaniem odpowiednio dobranych ziół.
Wyroby mleczarskie należą do atrakcyjnych dla konsumentów produktów o wysokiej jakości i wartości odżywczej, korzystnie wpływając na stan zdrowia i samopoczucia, a także obniżając ryzyko chorób serca oraz układu krążenia. Produkty otrzymywane z mleka koziego na polskim rynku w dalszym ciągu stanowią rynkową niszą produktową, ale z roku na rok asortyment tych wyrobów się powiększa i poszerza. Na półkach sklepowych znajdziemy kozie odpowiedniki prawie wszystkich podstawowych produktów mleczarskich. Oryginalne w smaku produkty z mleka koziego mają wśród konsumentów swoich wielbicieli. W znakomitej części są one konsumowane przez osoby o wyrafinowanym smaku oraz skłonne do nowych doświadczeń kulinarnych. Istotna część osób konsumuje je także z uwagi na potrzeby żywieniowe i przyczyny zdrowotne.
Zapotrzebowanie rynkowe na nowe produkty z mleka koziego wynika ze zmieniających się preferencji konsumenckich, uwzględniania aspektów prozdrowotnych, dietetycznych i środowiskowych. Istotne są także cechy użytkowe produktu, jego funkcjonalność, naturalność
oraz właściwa – wynikająca z naturalnych procesów produkcyjnych – technologia produkcji.
Z punktu widzenia celowości rozwoju nowych produktów o wysokiej wartości odżywczej, w tym również produktów z mleka koziego należy wspomnieć także o konsumpcji asekuracyjnej,(zwanej również antykonsumeryzmem lub dekonsumpcją), która jest pojmowana jako świadome i celowe ograniczenie wolumenu konsumpcji produktów i usług. Kluczowym wymiarem konsumpcji asekuracyjnej jest ograniczenie ilości konsumowanych dóbr na rzecz ich jakości. Wysoka jakość produktów z mleka koziego, jak również powszechne postrzeganie tych produktów jako ekologicznych, czy „zdrowszych” niż produkty z mleka krowiego, są argumentami przemawiającymi za ich wyborem, co
dodatkowo jest wspierane wzrostem świadomości zdrowotnej, dietetycznej określonych grup konsumentów.
Uzasadnieniem rynkowym dla wprowadzenia nowego produktu z mleka koziego mogą być dla konsumentów względy prozdrowotne oraz cechy prozdrowotne tych
produktów. Badania wskazują na postrzeganie przez konsumentów cechy zdrowotności produktów żywnościowych, co kojarzy się z takimi atrybutami jak: świeżość, naturalność, zawartość składników odżywczych: witamin i mikroelementów naturalnego pochodzenia ( bez wzbogacania), brak konserwantów i dodatków chemicznych. Wymienia się również takie cechy jak: naturalność procesu produkcji, brak zanieczyszczeń, naturalny sposób karmienia zwierząt i chowu, aspekty czystości środowiska naturalnego. Ważna dla wiarygodności
postrzeganej „zdrowotności” jest też rekomendacja instytutu naukowo-badawczego lub innej tego typu placówki. Zdaniem naukowców z hiszpańskiego Uniwersytetu w Granadzie mleko kozie korzystnie wpływa na zdrowie do tego stopnia, że uznano je za żywność prozdrowotną (funkcjonalną). Dowiedziono, że mleko kozie spożywane przez osoby z anemią pomaga im szybciej wrócić do zdrowia – produkt ten nasila bowiem wykorzystanie żelaza (którego niedobór prowadzi do niedokrwistości) i regenerację hemoglobiny. Naukowcy odkryli także , że obecne w nim składniki wspomagają przyswajanie takich pierwiastków jak magnez, wapń i fosfor. W tym mleku obecne są tak cenne pierwiastki jak: mangan, miedź, selen i potas. Łącznie decyduje to o wartości prozdrowotnej produktów z mleka koziego i jego atrakcyjności dla innowacyjnych konsumentów i osób poszukujących zdrowia.
W Polsce obserwuje się obecnie wyraźny wzrost zainteresowania produktami spożywczymi, które wykazują właściwości prozdrowotne, co wynika z coraz większej świadomości zdrowotno-żywieniowej konsumentów. W związku z tym osoby, które cierpią na różnego rodzaju dolegliwości związane z układem pokarmowym zwracają uwagę na skład mleka i zawartość substancji alergennych. Znana powszechnie jest alergia na białka mleka krowiego,
diagnozowana u 2-3 proc. najmłodszych dzieci, przeważnie w pierwszych miesiącach życia. W ostatnich latach obserwuje się coraz więcej przypadków utrzymywania się tej alergii nawet w późniejszym wieku, a także wzrost liczby przypadków o poważnym przebiegu. W
wielu przypadkach alergii na białka mleka krowiego remedium jest spożywanie mleka koziego i jego produktów.
W Polsce już około 20-30 proc. osób dorosłych oraz około 20 proc. dzieci w wieku 7-15 lat cierpi na hipolaktazję, która wynika ze zmniejszonej aktywności enzymu laktazy w błonie śluzowej jelita cienkiego. Rezygnacja ze spożywania mleka, zwłaszcza przez dzieci i młodzież, powoduje wprawdzie ustąpienie zaburzeń jelitowych, ale objawia się jednak zbyt małym spożyciem wapnia. Prowadzi to do wytworzenia zbyt małej masy kostnej co w efekcie przyczynia się do występowania osteoporozy w wieku dorosłym. Zbyt małe spożycie mleka przez osoby dorosłe nasila osteoporozę. Rezygnacja przez osoby młode z picia mleka z powodu łagodnej hipolaktazji często powoduje przyspieszenie powstania nasilonych objawów tej choroby. Produkty z mleka koziego wzbogacone w składniki bioaktywne i bakterie probiotyczne, o obniżonej jednocześnie zawartości laktozy, będą zaspokajać faktyczne potrzeby tych niekorzystnych zjawisk wśród tego segmentu konsumentów. Należy także oczekiwać wzrostu zainteresowania nowymi produktami kozimi poza rynkiem krajowym i zwiększenia możliwości eksportu m.in. do Chin, gdzie podstawowa część populacji wykazuje nietolerancję laktozy.
